حقیقت و اسرار استغفار از دیدگاه آیت الله بهجت(ره)

در فرهنگ دینی، درخواست آمرزش از پیشگاه پروردگار، دارای چنان اهمیتی است که قرآن کریم فراوان به آن سفارش کرده و پیامبران و امامان به آن سفارش نموده اند. آیت الله العظمی بهجت، یکی از پیشوایان دینی ما، نکات، توصیه ها و بیاناتی درباره استغفار داشته اند که در این بخش از دین و مذهب تقدیم علاقمندان می شود.

استغفار چیست؟

استغفار در لغت از ریشه غفر یعنی پوشش، محو و پاک کردن می آید و در اصطلاح، به درخواست زبانی یا عملآ آمرزش و پوشش از گناه در پیشگاه خداوند و درخواست مصونیت از آثار بد گناه وعذاب الهی استغفار می گویند.

پیامبران الهی(ع) که پاک و مطهر بوده، باز هم از خداوند درخواست آمرزش داشتند زیرا استغفار جزو بهترین دعا و بهترین عبادت بوده و آثار و برکات مادی و معنوی فراوانی مانند آمرزش گناهان، دفع بلا و عذاب الهی، افزایش روزی و... را به دنبال دارد.

اهمیت استغفار از نظر آیت الله بهجت

از حضرت آیت الله العظمی بهجت قدس سره درخواست کردم:

«یک ذکر خیلی بزرگ یادم بدهید!»

گفتند:ذکری یادتان بدهم که از جواهرهای همۀ کوه های دنیا و مروارید همه دریاها قیمتی تر باشد؟

گفتم:بله! و منتظر یک ذکر عریض و طویل خاص بودم؛ که گفتند:

استغفار... استغفار... استغفار!

اگر بدانید در این استغفار چه گنج هایی نهفته است! روح را صیقل می دهد، راه ها باز می شود و حاجت ها برآورده می شوند ... (به شیوه باران، ص5٩ )

بهترین وقت استغفار از نظر آیت الله بهجت

بهترین وقت استغفار، سحرگاهان به ویژه سحر شب جمعه است تا جایی که استغفار کنندگان در سحرگاهان مورد مدح خداوند عالمیان قرار می گیرند.

روش و نحوه استغفار از دید آیت الله بهجت

حضرت آیت الله بهجت تنها استغفار را گفتن کلمه استغفرالله نمی دانستند و می فرمودند:«استغفار، از توبه است، هرچه مفید این مطلب باشد، ظاهراً [کافی است]؛ همان عزم. «کفی بِالنَّدَمِ توبةً». [اگر] راستی راستی نادم باشد، به حسب ظاهر، تائب است. اظهارش به استغفار است و به اتوب الی الله».

از بیانات آیت الله بهجت متوجه می شویم برای استغفار نمودن باید توبه کنیم یعنی از گناهان و بدی ها احساس پشیمانی کرده و دیگر آن کارها را انجام ندهیم و از خدا طلب بخشش کنیم.

کسی که هنوز از گناه خود غافل است یا آنکه از بدی های خود احساس ناراحتی نمی کند، چگونه می تواند به سوی خدا برگردد و از او طلب بخشش کند. استغفار به معنای طلب بخشش است و از حالت توبه ناشی می شود و چنانکه آیت الله بهجت قدس سره می فرمود، اظهار توبه به استغفار و به «اتوبُ الی الله» گفتن است.

حضرت آیت الله بهجت قدس سره می فرمود:«کلمه «أستغفرالله» را تا می توانید از روی اعتقاد کامل، صمیمانه، با التزام به لوازم حقیقیۀ معلومه اش، تکرار نمائید». استغفار، نباید تنها وردی زبانی باشد، بلکه باید از قلبی تائب از گناه و مشتاق به رحمت خدا سرچشمه بگیرد، وگرنه نباید انتظار گشایش و رهایی داشت.

برکات استغفار از دید آیت الله بهجت

آیت الله بهجت برای استغفار آثار و برکاتی عنوان کرده اند شامل:

رهایی از گرفتاری ها

آیت الله محمدتقی بهجت آن عارف بالله در پاسخ به سوال فردی که در امور مختلف از جمله اشتغال و ازدواج دچار گرفتاری شده بود، این چنین بیان کردند:زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید:«أستغفر الله»، هیچ چیز شما را منصرف نکند غیر از ضروریات و واجبات تا کلیه ابتلائات رفع شود، بلکه بعد از رفع آن ها هم بگویید، برای اینکه امثال آن ها پیش نیاید و اگر دیدید رفع نشد، بدانید یا ادامه نداده اید، یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید. (پرسش و پاسخ از آیت الله بهجت)

برطرف شدن مصیبت های مختلف

حضرت آیت الله بهجت می فرمود:«حوادثی که اتفاق می افتد، نتیجه کارهای ماست که بر سر ما می آید:«وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ؛ هر مصیبتی به شما می رسد، به واسطه اعمال شماست». آیا نباید به فکر باشیم و از گناهان گذشته که باعث این همه بلاها و مصیبت ها شده است، توبه کنیم؟ ولی ما توبه نمی کنیم، چون کارهای خود را بد نمی دانیم».

ایشان برای رهایی از مشکلات و دفع بلاها به استغفار توصیه می کردند و می فرمود:بسمه تعالی، عنه صلی الله علیه وآله «ألا أخبرکم بدائکم ودوائکم، داؤُکم الذنوب ودواؤُکم الإستغفار؛ آیا شما را از درد و درمانتان آگاه نسازم!! درد شما گناهان و درمانتان استغفار است».

کلمه «أستغفر اللّه» را تا می توانید از روی اعتقاد کامل، صمیمانه، با التزام به لوازم حقیقیه معلومه اش، تکرار نمایید. (پرسش و پاسخ از آیت الله بهجت)

حضرت آیت الله بهجت قدس سره استغفار را در مواردی چون:رفع آثار وضعی گناه، نفی خواطر، رفع کینه، ادای قرض، برطرف شدن مشکلات و گرفتاری های زندگی، تحمل مصائب زندگی، شفای بیماران، ایجاد علاقه بین زن و شوهر، از بین رفتن علاقه به لغویات، برطرف شدن مرگ های ناگهانی سفارش می کردند و می فرمودند:

«استغفار هم رافع است هم دافع»؛ یعنی هم رفع کنندۀ مشکلات است و هم سبب می شود مشکلات پیش نیاید. (بهجت الدعاء، ص ٣54)

هموار نمودن راه هدف و مقصد اعلی

حضرت آیت الله بهجت می فرمود:

«هرکدام از ما تا هدف و مقصد اعلی مسافتی داریم و این مسافت در افراد، متفاوت است …؛ لذا باید سعی کنیم این مسافت را زیاد و بار خود را سنگین تر نکنیم. گناهان موجب ازدیاد بار و بُعد مسافت ما تا مقصد است، وگرنه بسیار باید استغفار و تلاش نمود تا به جای اول و مسافت اولی برگردیم ».

دوری از خطا و اشتباه

حضرت آیت الله بهجت قدس سره:

ما باید باب توجیه خطا و اشتباه را به روی خود ببندیم، و برای هر خطا، زبان به استغفار بگشاییم، و اگر قابل جبران باشد جبران کنیم. (در محضر بهجت، ج١، ص٣٠٠ )

تعجیل در فرج امام عصر

یکی از برکات بسیار مهم توبه و استغفار، ارتباط یافتن با امام زمان(ع) است. دعا و تضرع برای ظهور امام عصر نیازمند دوری از گناهان و توبه و استغفار است.

آیت الله بهجت می فرمود:

«باید دعا را با شرایط آن کرد و توبه از گناهان از جمله شرایط دعاست؛ چنانکه فرموده اند:«دُعآءُ التائِبِ مُسْتَجابٌ؛ دعای شخصی که توبه کند، اجابت می گردد»؛ نه اینکه برای تعجیل فرج دعا کنیم و کارهایمان برای تبعید (دورکردن) و تأجیل (به تأخیر انداختن) فرج آن حضرت باشد».

حضرت آیت الله بهجت فرمود:

«اگر ظهور حضرت حجت(عج) نزدیک باشد، باید هرکس خود را برای آن روز مهیا سازد؛ از جمله اینکه از گناهان توبه کند».