همگی ما هر شب خواب میبینیم، با این حال بیشتر ما چیز زیادی در مورد خوابهایمان نمیدانیم. این که از کجا میآیند؟ چه معنایی میدهند؟ آیا می توان آنها را کنترل کرد و آیا لازم است که آنها را تعبیر کنیم؟ این مقاله به بازگویی چند حقیقت حیرتانگیز در مورد رؤیاهای شبانه از دید متخصصان این رشته میپردازد.
۱. خوابدیدن میتواند به توانایی یادگیری کمک میکند.
اگرمشغول مطالعه برای یک امتحان هستید یا در حال آموزش یک مهارت جدید میباشید، میتوانید بهجای یک ساعت سروکلهزدن بیشتر با کتابها، چرت کوتاه بزنید یا کمی زودتر به رختخواب بروید، چون وقتی مغز در خواب مشغول رؤیا دیدن میشود، قدرت یادگیری و حل مسائل آن افزایش پیدا میکند. تحقیقات محققان دانشکده پزشکی هاروارد که در شمارهٔ اخیر ژورنال «زیستشناسی امروز» منتشر شده، نشان میدهد که رؤیا دیدن در خواب یکی از روشهای مغز برای فرآوری، تکمیل و فهم اطلاعات جدید است. برای افزایش کیفیت خواب، و در نتیجه افزایش توانایی یادگیری مغز، پیشنهاد میشود که از سروصدای مزاحم در اتاق خواب مثل صدای تلویزیون پرهیز کنید، چون ممکن است تأثیر منفی بر کمیت و کیفیت رؤیاهای شما بگذارند.
۲. فریبخوردن یکی از متداولترین خوابهاست
اگر غرقِ در عرق ِ سرد از خواب پریدهاید چون خواب روابط مخفیانه همسرتان با بهترین دوستتان را داشتید میدیدهاید، نگران نباشید. بهگفتهٔ لوری کین لاونبرگ نویسنده و متخصص تعبیر خواب: «بیشترین رؤیاهای گزارششده مربوط به خیانت همسرند». نتیجهٔ تحقیق او بر روی بیش از ۵ هزار زن نشان میدهد که خوابهای مربوط به بیوفایی کابوسی است که بیشتر انسانها را شکار میکند و گاه به طور منظم تکرار میشود. اما این خوابها به ندرت ریشه در واقعیت دارند و بیشتر به ترسهای درونی انسان از فریب خوردن و اشتباه کردن مرتبط میشوند.
۳. شما میتوانید چندین و حتی دهها خواب در یک شب ببینید.
اینطور نیست که هر شب فقط یک خواب دیده شود، بلکه معمولاً هها خواب در یک شب دیده میشود. با این حال ما همهٔ آنها را بخاطر نمیآوریم. ما در هر شب هر ۹۰ دقیقه یک خواب میبینیم و با گذشت شب هر مرحلهٔ خوابدیدن طولانیتراز قبلی میشود. نخستین خواب ما فقط حدود ۵ دقیقه طول می کشد و آخرین خوابی که پیش از بیدارشدن میبینیم میتواند بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت باشد. برآورد شده که بیشتر انسانها در طول عمر خود بیش از صد هزار خواب میبینند.
۴. شما میتوانید حتی بعد از بیدارشدن ادامهٔ خوابتان را ببینید.
آیا تاکنون شده که از خوابی آنچنان زیبا و بینقص بیدار شوید که آرزو کنید کاش از خواب بیدار نمیشدید تا همچنان در آن غوطهور میبودید؟ البته چنین چیزی ممکن است! کافی است که همچنان دراز بکشید برای چند دقیقه در وضعیت شبهخواب باقی بمانید. در همان وضعیتی ک لحظهٔ بیداری از خواب داشتهاید. نباید حتی یک ماهیچه خود را تکان ندهید، چون وقتی بدنتان را تکان میدهید خودتان را از رؤیایی که در حال دیدن آن بودهاید جدا میکنید.
۵. حتی مزخرفترین خوابها را میتوان تعبیر کرد. اگرچه باورش سخت است که خوابهای عجیبوغریب در مورد مادرتان، سیرک و برف و بوران بتوانند هیچ ارتباطی با زندگی واقعی داشته باشند، اما در حقیقت اینها ممکن است نمادهایی برای واقعیتهای دیگرباشند. در واقع تعبیرهایی احتمالی را برای هر خوابی میتوان در نظر گرفت. جفری سامبر رواندرمان آموزشدیده در هاروارد میگوید که معنای خوابهای ما بیشتر وقتها با چیزهایی مرتبط است که ما نیاز داریم در مورد خودمان و جهان پیرامونمان بفهمیم. به جای نادیدهگرفتن خوابهای عجیب باید به این فکر کنیم که دیدن این خواب چه احساسی را در ما برانگیختهاست. ما علاقه داریم که این خوابها را به دلیل محتویات غیرعادیشان نادیده بگیریم. اما در واقع احساس ما در هنگام دیدن این خواب موضوعی است که بیشترین اهمیت را دارد. مثلاً اگر در خواب همراه مادرتان به سیرک رفتهاید و برف و بوران هم شروع شده. سیرک و برف و بوران وسیلهای هستند که شما بتوانید به طور غیرمستقیم احساسات و عواطف خود را نسبت به مادرتان تجربه کنید. ۶. خوابهایی که به طور مرتب تکرار میشوند ممکن است روش ِ ذهن برای گفتن چیز مهمی به شما باشند. آیا تاکنون کابوسهای مشابهی هر شب و هرشب به سراغ شما آمدهاند؟ در اینجا شما باید به دنبال پیامهای نهفته در این خوابها باشید تا بتوانید از شر آنها خلاص شوید. برای مثال یکی از کابوسهای تکرارشوندهٔ شایع به از دست دادن و شکستن دندانها مربوط میشود. در مورد این رؤیا شما باید به این بیاندیشید که دندان و دهان شما چه چیزی را نمایندگی میکنند. برای ذهن در هنگام ساختن رؤیا، دندان و دیگر اعضای دهان نماد واژگانی هستند که شما به کار میبرید. پس چنین کابوسی میتواند به این معنا باشد که شما مشکلی در صحبتکردن و نحوهٔ ارتباط برقرارکردن دارید که باید آن را برطرف کنید. ۷. شما میتوانید خوابهای خود را کنترل کنید. مطالعهٔ جدیدی بر روی ۳ هزار نفر نشان داده که «کنترل خوابدیدن» یا «رؤیای شفاف» امکانپذیر است. ۶۴.۹٪ شرکتکنندگان در این تحقیق گفتهاند که در هنگام خوابدیدن از اینکه خواب هستند آگاهی دارند و ۳۴٪ گفتهاند که گاهی قادر به کنترل اتفاقاتی هستند که در خواب میافتد. توانایی تغییر و تعیین خوابها مهارتی نیست که همه از آن برخوردار باشند ولی میتوان آن را تقویت کرد. بهگفتهٔ دکتر کلی بالکلی، متخصص رؤیاهای شبانه و استاد دانشگاه برکلی، این تکنیک بهویژه برای آنهایی مفید است که از کابوسهای تکرارشونده رنج میبرند. او توصیه میکند که قبل از خواب با خود بگوئید که اگر کابوس دوباره به سراغم آمد من به یاد میآورم که این فقط یک خواب است. وقتی شما در زمان خواب دیدن از اینکه در خواب هستید آگاه باشید نه تنها توانایی تغییر جریان خواب را دارید بلکه میتوانید از شروع شدن آن خواب نیز جلوگیری کنید. این تکنیک به شما کمک میکند تا توانایی یادگیری خود را در زمان خواب دیدن نیز افزایش دهید. ۸. لازم نیست حتماً خواب باشید تا خواب ببینید. شما میتوانید حتی بر روی میز کارتان، در ماشین و حتی در حال تماشای بازی فوتبال فرزندانتان خواب ببینید. رؤیا دیدن در حال بیداری امکانپذیر و نسبتاً آسان است. برای این کار فقط باید قوهٔ تخیل خود را فعال کنید. اولین مرحله این است که در مورد یکی از خوابهایی که به تازگی دیدهاید فکر کنید. یک محل کاملاً آرام را انتخاب کنید و بر رؤیایی که قبلاً دیده بودید متمرکز شده و اجازه دهید خودش به جلو رود و دوباره نیرو بگیرد. خوابدیدن در حال بیداری میتواند یک روش تمدد اعصاب باشد و حتی به ذهن شما کمک کند تا بتوانید معماهای خوابهای خود را دریابید. از سوی دیگر این کاربه ارتباط شفافتر بین بخشهای ناهشیار و بخشهای هشیار ذهن کمک میکند. ترجمهای از Sarah Jio, " 8 Things You Didn't Know About Dreams", Woman's Day, Sep 2, 2010,